بازخوانی مناقشه صادق خلخالی و جعفر کاشانی - مجله سویگل

فوتبال، سیاست و فوتبال. می شود زندگی جعفر کاشانی، یکی از اسطوره های باشگاه پرسپولیس و یکی از کارمندان وزارت امور خارجه را همین قدر خلاصه توصیف کرد؛ خلاصه بودنش، اما دلیلی بر ساده بودنش نیست. مردی که به دلیل بیماری آمبولی روی پله های خانه اش جان داد، یکی از متفاوت ترین بازیکنان تاریخ فوتبال ایران بود. برای متفاوت بودنش هم می شود هزاران دلیل آورد؛ از تبحرش در کُشتی و والیبال گرفته تا سفیر بودنش در کشور های مختلف. جعفر کاشانی یکی از فوتبالی های تحصیل نموده ایران بود؛ آن قدر باهوش و زرنگ بود که کمتر کسی فکر می کرد قید درس را بزند و فوتبال پیشه کند.

با این حال آن قدر در انجام ورزش تبحر داشت که مانده بود کدامیک را به عنوان حرفه اصلی دنبال کند. پرش های بلند دلیل گرایشش به والیبال شده بود. عشق کشتی را هم مثل بسیاری دیگر از جوانان ایرانی که تازه پشت لبشان سبز شده بود داشت، ولی خودش می گوید برنامه های تمرین کشتی اش با درسش تداخل داشت و دیگر نمی توانست به سراغ کشتی برود.

فوتبال، اما برایش چیز دیگری بود. در مسابقات محلات و رقابت های مدارس درخشیده بود و بدون این که خودش بداند، نظر سرمربی وقت تیم شاهین، یکی از بهترین باشگاه های تاریخ فوتبال ایران را جلب نموده بود. کاشانی اولین دوره متفاوت بودنش را از شاهین استارت زد؛ در حالی که بیش از صد نفر از بازیکنان حرفه ای و نیمه حرفه ای مترصد بودند تا از تیم های پایه ای شاهین عبور نموده و بالاخره به بازی در تیم اصلی برسند، او راه صدساله را یک شبه طی کرد. بدون حضور در تیم های پایه ای و به واسطه استعدادی که داشت، مستقیما راهی تیم اصلی شاهین شد.

حسادت بقیه را برانگیخت، ولی آن قدر انگیزه داشت که از این موضوع برای خودش پله ای برای ترقی درست کند. با وجود سن و سال کم، اما آچارفرانسه ای کارگشا بود؛ درون دروازه ایستاد و نگذاشت تیمش گل بخورد؛ بعد هم که هافبک وینگر شد و در یک بازی چندین بار گلزنی کرد. دست آخر، اما مدافع شد تا در امر سازماندهی بازی از عقب زمین و جنگندگی هم نقش داشته باشد. آن ق در پست های متفاوتی بازی نموده بود که در هر کدامش صاحب نظر شده بود.

سه سالی در شاهین بازی کرد که خبر لغو امتیاز این باشگاه مثل آواری بر سرش خراب شد. شاهین عشق حرفه ای اش بود؛ آن قدر عاشقانه که اسم پسرش را هم شاهین گذاشت. این عشق، اما اجازه فعالیت بیشتر پیدا نکرد تا او ناراحت و غمگین تصمیم بگیرد راهی پاس شود. میانه های این انتقال، اما سروکله علی عبده، مرد متمول آن روز های فوتبال ایران پیدا شد. او جعفر کاشانی را به پرسپولیس برد و برگ تاریخی دیگری در زندگی حرفه ای اش رقم زد.

کاشانی در پرسپولیس تولد دوباره ای داشت و به بازی های ملی اش هم افزود. او چند سالی مهره کلیدی و تأثیرگذار سرخ ها بود، ولی روز های آخر فوتبالش، دلخوری از مسئولان باشگاه که تصمیم گرفته بودند عذرش را بخواهند و جایش را به بازیکن جوان تری بدهند، او را از فوتبال جدا کرد و به دنیای سیاست فرستاد. برای خداحافظی از فوتبال سن کمی داشت، ولی در داربی تهران، بعد از این که پرسپولیس 2 بر یک برنده شد، روی دوش یاران خودی و البته ناصر حجازی، دروازه بان وقت استقلال، از دنیای فوتبال خداحافظی کرد.

فوتبالیستی که دیپلمات شد

خداحافظی اش از فوتبال ایران، کارهایش در وزارت امور خارجه را بیشتر کرد. می گویند یکی از دلایلی که تصمیم گرفت زود از دنیای فوتبال خداحافظی کند این بود که وعده داده بودند قرار است به کنسولگری ایران در انگلیس فرستاده شود. این امر البته محقق هم شد و کاشانی به عنوان دیپلمات راهی انگلیس شد. زندگی سیاسی او به عنوان کارمند وزارت امور خارجه تداوم داشت. او در سفارتخانه های مختلف ایران در کشور های آلمان، سوریه و امارات هم انجام وظیفه کرد تا این که دوباره به ایران برگشت. البته دوران دیپلماتیکش هم مثل زمان فوتبالش متفاوت بود.

ماجرای مجادله اش با صادق خلخالی، حاکم شرع دادگاه های ایران در تابستان سال 1361 هم ماجرای متفاوتی است که درباره اش زیاد صحبت نشده است. در آن سال ها جعفر کاشانی سرپرست کنسولگری ایران در امارات بود؛ روایتی از همان زمان ها نقل شده که خلخالی تصمیم می گیرد در سفرش به امارات، سخنرانی ای ترتیب دهد و در آن نام خلیج فارس را به عنوان خلیج اسلامی معرفی کند. کاشانی که به این موضوع پی برده بود، مانع از این اقدام می شود و اجازه چنین سخنرانی و بالطبع چنین تغییری را نمی دهد.

از قرار، همان مجادله سرآغاز اختلاف این دو نفر می شود؛ به طوری که خلخالی در بازگشت از امارات از وزیر وقت ایران می خواهد ورزشکار فاسدالاخلاق سابق را برکنار نمایند. این درخواست، اما در روزنامه کیهان همان سال منتشر شده؛ کیهان در گزارشی از دیدار صادق خلخالی با علی اکبر ولایتی، وزیر وقت امور خارجه ایران، نوشت: هنوز نارسایی هایی در کار وزارت امور خارجه وجود دارد.... شخصی به نام کاشانی که ورزشکاری فاسدالاخلاق بوده و این آدم را در آنجا (دوبی) سرپرست کنسولگری کردند و بعد هم وقتی پرونده اش به جریان افتاد، فهمیدند آدم نابابی است. او را خواستند، اما نیامده به آلمان رفت.

کاشانی را نه آن سال، بلکه سه سال بعد به ایران برگرداندند و از قرار، پیشنهاد های سیاسی دیگری به او دادند تا همچنان به کارش در این عرصه ادامه دهد، ولی او که از رفتار های سینوسی در دنیای سیاست خسته شده بود، هیچ کدام از آن پیشنهاد ها را نمی پذیرد و دوباره به دنیای فوتبال برمی شود.

از سفارت به فوتبال

قسمت سوم زندگی جعفر کاشانی هم دوباره به فوتبال معطوف شد؛ البته نه به بازی اش، بلکه به مدیریتش. سعی کرد برود و تیم شاهین را از آب وگل دربیاورد. بعدها، اما به کادر مدیریتی پرسپولیس اضافه شد و همیشه هم صاحب نظر بود؛ بیشتر همین چند فصل اخیر که در دولت روحانی و وزارت ورزشِ مسعود سلطانی فر به عنوان رئیس هیات مدیره باشگاه معرفی گردید.

در قهرمانی های پرسپولیس در عصر برانکو حضور داشت؛ هرچند که البته دل خوشی از این سرمربی کروات نداشت. اعتقاد داشت پرسپولیسِ جدید با برانکو ساخته شده، ولی باید مربی بزرگ تری از او بیاید تا پرسپولیس را به تیمی مدعی در آسیا تبدیل کند. با همین اندیشه های مدیریتی اش سروکله می زد که ناگهان و در 76 سالگی دار فانی را وداع گفت.