عظیم ترین دستاورد شهریار به روایت شفیعی کدکنی - مجله سویگل

به گزارش، صفحه ای به نام محمدرضا شفیعی کدکنی، شاعر و استاد دانشگاه، همزمان با روز شعر و ادب فارسی و عظیمداشت شهریار در نوشتاری که از کتاب با چراغ و آینه او منتشر نموده، آورده است: عظیم ترین دستاورد شهریار چیست؟

(با یاد شاعرِ رمانتیکِ ایران؛ محمدحسین شهریار)، شهریار همه عمر عاشقِ حافظ بود و کدام شاعرِ فارسی زبان هست که عاشق حافظ نباشد. اما در قرن اخیر یکی از دو سه شاعری است که بیش از همه عاشق حافظ است، دست کم هیچ شاعری نتوانسته است این مایه ارادت به حافظ را به ما نشان دهد. بسیار طبیعی است که با این مایه ارادت به حافظ، بسیاری از غزل های شهریار به لحاظ وزن و قافیه، شبیه غزل های حافظ باشند، اما این امر به خودی خود شیفتگیِ واقعیِ او را به حافظ نشان نمی دهد؛ شاید شاعرانِ دیگری هم باشند که دیوانِ حافظ را طابق ُ النّعل بِالنّعل جواب گفته باشند از اَلٰا یا اَیّها السّاقی تا می خواه و گل افشان کن...

این کار به خودیِ خود نشانه ای از دلبستگیِ آن شاعران به حافظ نیست. هرکدام از مقلّدان حافظ در طول قرون و اعصار این امتیاز را دارند؛ شهریار در این جا مقامی فراتر از دیگران دارد. شهریار با حفظ استقلالِ روحیِ خویش و با پاسداری از حال وهوای روحی خود توانست به جمال شناسیِ شعرِ حافظ نزدیک گردد و راز توفیق او همین بود. این که در جایی می گوید هرچه دارم همه از دولت حافظ دارم ناظر به این امر است نه ناظر به استقبال از غزل های حافظ که هر آدمِ دیگری هم اگر حوصله به خرج دهد از آن محروم نیست. من در جایی دیگر مبانی جمال شناسیِ شعرِ حافظ را تحلیل نموده ام که حافظ در اوج هنر شاعری خویش از موسیقی به طرف معنی حرکت می نماید، شهریار هم چنین است؛ اصلاحاتی که شهریار در چاپ های متعدّد شعرهایش نموده - و مطالعه میدانی این مسأله خود می تواند موضوع یک تحقیق جداگانه قرار گیرد - نشان می دهد که شهریار تمامی این تغییرات را برای رسیدن به چنان جمال شناسی انجام داده است. این گونه جمال شناسی تنها در استقبال غزل های حافظ خود را نشان نمی دهد بلکه وقتی او شعری در وزن شاهنامه یا وزن مثنویِ شریفِ مولانا می گوید - که از حال وهوای غزل حافظ وار به دور است - باز هم خود را نشان می دهد؛ این همان چیزی است که او از حافظ آموخته و عظیم ترین دستاورد اوست.

من، چون از زبانِ ترکی، تقریباً بی اطّلاعم به خودم حق نمی دهم که بگویم این فرمول، یعنی این اصل جمال شناسی، حتی در شعرهایِ تُرکیِ او، مثل حیدر بابایه سلام هم جریان دارد، ولی من یقین دارم که، چون آن شعر ها هم از فکر او تراویده است، باید بر اساس همین جمال شناسی شکل گرفته باشد.