محمدرضا شمس: از کودکی با افسانه حسن کچل زندگی نموده ام - مجله سویگل

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایبنا، محمدرضا شمس تنها نویسنده کودک و نوجوانی است که دو عنوان از مجموعه هایی که تا به حال برای بچه ها نوشته با عنوان پهلوان پشه و هزار و یک افسانه به مرحله نهایی سی وهفتمین دوره جایزه کتاب سال راه یافته است.

پهلوان پشه مجموعه ای سه جلدی با عنوان های دختر نارنج و ترنج، دختر ماه پیشونی و دختر گل خندان است که از سوی نشر افق برای گروه سنی کودک و نوجوان منتشر شده. این اثر به چاپ چهارم رسیده و به عنوان کتاب تقدیری جشنواره رشد معرفی شده است.

هزار و یک افسانه نیز مجموعه ای شامل پنج جلد است و در هر جلد 200 افسانه در قالب 600 صفحه برای نوجوانان علاقه مند به این حوزه ارائه شده و جلد آخر شامل 201 افسانه است و در مجموع شامل هزار و یک افسانه در سه هزار صفحه می گردد که از سوی نشر محراب قلم برای بچه ها و نوجوانان منتشر شده است. این افسانه ها حکایت هایی هستند که به راست یا دروغ از طریق حکومت وقت در میان مردم بازگو شده و به مرور رواج پیدا نموده و بعدها با یک افسانه ترکیب شده و به شکل افسانه ای مستقل وارد ادبیات شفاهی ایران شده است و مردم هم به دلیل علاقه ای که به دانشمندانی مانند ابن سینا و زکریای رازی داشته اند به این حکایت ها پروبال داده اند و افسانه های تازه ای به وجود آورده اند.

محمدرضا شمس درباره مجموعه پهلوان پشه به ایبنا می گوید: من از بچگی با افسانه حسن کچل زندگی نموده ام. از همان زمانی که عمه ام، قصه حسن کچل را برایم تعریف می کرد در ذهنم نقش بست. موضوع مجموعه پهلوان پشه هم مربوط به همین افسانه است که در قالب یک رمان سه جلدی از سوی انتشارات افق منتشر شده است و در جلسات و نشست هایی که با بچه ها داشتم متوجه شدم خیلی برای شان جذاب است.

او در ادامه بیان می نماید: زمانی که این مجموعه را نوشتم، رمان کودکی که به صورت مجموعه ای از افسانه ها استفاده نموده باشد، نداشتیم اگر هم باشد خیلی کم است درحالی که در کشورهای دیگر رمان ها و فیلم های مختلفی وجود دارد که بر اساس افسانه ها نوشته شده است. من از ریتم و شعر در این کار استفاده کردم و از یک شاعر برای این مساله یاری گرفتم، یعنی شعرهای اولیه را بر اساس مضمونی که در ذهنم بود نوشتم و از یک شاعر خواستم نظم و قافیه آن ها را اصلاح کند.

شمس با اشاره به اینکه در مجموعه پهلوان پشه از فانتزی استفاده زیادی نموده تا به شیرین بودن کار یاری کند، می افزاید: سعی نموده ام بیشتر به روحیه و ذائقه بچه ها توجه کنم و به آن ها یادآوری کنم که تنبلی کار خوبی نیست. همچنین برای مقابله با اتفاق هایی که رخ می دهد، خطرهای پیش رو و زورگویی بعضی افراد نباید فرار نمایند و باید مقابله و ایستادگی نمایند.

این پژوهشگر در ادامه یکی دیگر از دلایل استقبال از این مجموعه را ارائه مطالب با زبان طنز می داند و می گوید: من در این مجموعه بازی با کلمات انجام داده ام و سعی کردم ساختار درست و محکم، شخصیت پردازی خوب و متن دلنشینی داشته باشد.

• مجموعه هزار و یک افسانه، کتاب مرجعی برای نویسندگان است

شمس درباره مجموعه هزار و یک افسانه نیز به ایبنا می گوید: نوشتن این مجموعه مستلزم کار پژوهشی زیادی بود و 15 سال طول کشید. کوشش کردم این کار به گونه ای باشد تا بتواند کتاب مرجعی برای مخاطبان، پژوهشگران و نویسندگان باشد. مجموعه هزار و یک افسانه بیشتر جنبه پژوهشی و تحقیقی دارد و در آن به نمونه های خارجی مشابه افسانه ایرانی نیز اشاره شده است.

او معتقد است افسانه ها به یک خانواده جهانی تعلق دارند و با زبان بچه هاه به دلایل این مساله در این مجموعه اشاره نموده است.

این نویسنده و منتقد ادبی می افزاید: در این مجموعه هزار و یک افسانه انتخاب نموده ام که در آن ها حکایت، ضرب المثل، قصه های عامیانه و ... وجود داشته باشد و تکراری نباشد. همچنین از فانتزی در بازنویسی افسانه ها استفاده کردم تا جذاب تر گردد. علاوه بر این از زبان بچه ها و تکیه کلام آن ها استفاده نموده ام تا به روزتر گردد اما در حدی که به کار صدمه نزند.

شمس بیان می نماید: در این مجموعه به تفاوت افسانه ها و شبه افسانه ها اشاره نموده ام و برای نخستین بار است در کتاب کودکی به این موضوع اشاره می گردد. علاوه براین سعی کردم از نام هایی که در زمان افسانه در کشور مورد نظر رایج بوده استفاده کنم، کاری که پیش از این در بازنویسی افسانه ها انجام نشده بود. همچنین کاری کردم که راوی گاهی در افسانه حضور داشته باشد تا به جذابیت بیشتر اثر یاری کند. در واقع این مجموعه بازنویسی خلاق است تا هم امروزی باشد هم جذابیت بیشتری برای مخاطب داشته باشد و در آن بخش هایی از افسانه ها را تعدیل و تلطیف کردم.

به گفته شمس، این مجموعه کاندیدای نشان خورشید شده است. نشان خورشید، نشان مردمی است که مردم بر اساس کتاب هایی که خوانده اند درباره آن ها نظر می دهند.

شمس درباره استقبال مخاطبان نیز شرح می دهد: من یک کانال قصه گویی در فضای مجازی دارم و برای ترویج کتابخوانی بعضی از افسانه های این آثار را در کانال برای بچه ها گذاشته ام که با استقبال خوبی روبه رو شده است.